Psychodynamische psychotherapie

In psychodynamische of psychoanalytische psychotherapie staat centraal hoe de mens zich in de loop van zijn of haar leven ontwikkelt. Gedachten, gevoelens, verlangens, motieven en gedrag worden beschouwd in samenhang met vroegere ervaringen. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat mensen zich vaak niet geheel bewust zijn van al hun wensen en intenties en van behoeften, gedachten of gevoelens die hun psychisch functioneren belemmeren. Patronen die gevormd zijn in de eerste levensjaren blijven zich meestal in het volwassen leven onbewust, herhalen. Dit gaat zowel om hoe je om gaat met je eigen gevoelens, wensen en gedachten alsook hoe je relaties met anderen aangaat. Psychische klachten ontstaan wanneer deze onbewuste patronen je niet helpen maar je leven ‘saboteren’.

In een psychodynamische psychotherapie spelen zaken als onbewuste drijfveren van gedrag, vroegere en huidige relationele ervaringen een centrale rol. Reflectie daarop maakt het mogelijk om psychische problemen beter te begrijpen, te verwerken en andere mogelijkheden te ontwikkelen om met spanningsvolle situaties om te gaan. Een goede therapeutische relatie is een voorwaarde om dit te bereiken en de psychodynamische psychotherapeut heeft geleerd om optimaal aan te sluiten bij de denk-en-leef- (binnen)wereld van de patiënt. De psychotherapeut stelt zich daartoe actief explorerend op. Psychodynamische psychotherapie kan geschikt zijn wanneer iemand last heeft van ernstige psychische klachten, daarbij tegen steeds dezelfde patronen aan blijft lopen en daarin verandering wil aanbrengen. Psychodynamische psychotherapie is geïndiceerd wanneer deze klachten en problemen lijdensdruk veroorzaken en sociaal en/of beroepsmatig functioneren ondermijnen. Daarnaast is het belangrijk dat de patiënt zelf nieuwsgierig is om zichzelf beter te gaan begrijpen en een behoefte heeft zichzelf te ontwikkelen als persoon.

Groepstherapie

Ithaca biedt meerdere mogelijkheden tot groepstherapie. Groepspsychotherapie is psychotherapie in groepsverband, waar het leren van en met elkaar, in de interactie met andere deelnemers en de psychotherapeuten, centraal staat. De therapiegroep bestaat uit een beperkt aantal deelnemers en twee groepspsychotherapeuten die wekelijks bij elkaar komen. Alle deelnemers werken aan hun eigen psychische klachten en problemen. Tijdens de sessies onderzoeken de groepsleden hun problemen met elkaar onder begeleiding van de psychotherapeuten. Om die reden wordt van deelnemers enig vermogen tot inleven en het kunnen luisteren en ruimte maken voor anderen gevraagd.

Groepspsychotherapie is geschikt voor een brede groep van mensen met psychische en psychiatrische problematiek en bewezen effectief bij onder andere angststoornissen, stemmingsstoornissen en persoonlijkheidsproblematiek. Therapeutische factoren zijn bijvoorbeeld: interpersoonlijke feedback (cognitief, affectief en gedrag), onderlinge herkenning, empathie en steun, herkennen en veranderen van rolpatronen en het leren oefenen van nieuw gedrag, leren van voorbeeldgedrag en leren van onderling advies. Groepstherapie geeft een mogelijkheid om nieuwe positieve ervaringen op te doen in spannende momenten in hoe je jezelf beleeft ten opzichte van anderen. Deze nieuwe ervaringen kunnen zich vertalen naar het eigen leven.

Groepstherapie mogelijkheden binnen Ithaca:

Binnen Ithaca zijn er verschillende psychodynamische therapiegroepen voor zowel Nederlandstalige als Engelstalige volwassenen.
Binnenkort zal er een psychodynamische therapiegroep starten voor Hebreeuws sprekende volwassenen.
Het voornemen is om halverwege 2023 om een psychodynamische therapiegroep starten specifiek voor adolescenten/jong-volwassenen, leeftijd 18 – 24 jaar, Nederlandstalig.

Schematherapie

Schemagerichte therapie is een therapievorm waarbij elementen zijn geïntegreerd van onder andere cognitieve gedragstherapie, Gestalttherapie en hechtingstheorie. Bij schematherapie wordt ervan uitgegaan dat klachten en problemen waar mensen in behandeling komen hun grondslag hebben in onaangepaste schema’s die belemmerende emotionele en cognitieve patronen behelsen die al vroeg in onze ontwikkeling beginnen en zich ons hele leven herhalen.

Onaangepaste schema’s kunnen ontstaan door trauma’s uit het verleden ofwel nare ervaringen door het niet vervuld krijgen van de basisbehoeften in ons leven, voornamelijk in de kindertijd. Deze basisbehoeften zijn onder andere; veilige hechting aan anderen, autonomie, uitdrukking van behoeften en emoties, spontaniteit, realistische grenzen. Disfunctioneel gedrag ontstaat als een reactie op de onaangepaste schema’s en geeft een bepaald copinggedrag of -reactie die van moment tot moment kan verschillen; dit wordt een schemamodus genoemd.

EMDR

Deze vorm van therapie is voor mensen die last blijven houden van gevolgen van een schokkende, traumatische ervaring zich onder andere uitend in het hebben van nachtmerries, herbelevingen of flashbacks. In het begin van EMDR-therapie wordt aandacht besteed aan oorzaak en achtergrond van de klachten. Daarnaast wordt er een taxatie gemaakt van een aantal individuele kenmerken, waaronder de persoonlijke draagkracht en de last die men van de klachten ondervindt. De therapeut zal met client in kaart gaan brengen om welke traumatische gebeurtenissen het gaat en hier meer informatie over verzamelen en vast te stellen met welke beelden er aan de slag wordt gegaan. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart waarbij gevraagd wordt aan de gebeurtenis terug te denken, inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Dit gebeurt in combinatie met een afleidende stimulus, zoals een geluids- of lichtimpuls. Na zo’n ‘set’ wordt rust genomen en stilgestaan bij gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties die op zijn gekomen en wordt een nieuwe set gestart.

Door dit proces te herhalen en de verschillende vastgestelde beelden/herinneringen door te werken wordt de hevige angstige lading van de herinneringen verminderd en kunnen de klachten afnemen. De traumatische herinnering blijft wel een herinnering maar het is niet meer zo overspoelend om hier over na te denken: het kan een plekje krijgen in jezelf. Ook is de verwachtingen dat situaties in het hier en nu die de traumarespons voorheen opriepen, minder triggerend zijn. Hierdoor kan ook ruimte komen om, middels vervolg behandeling, te werken aan mogelijke onderliggende patronen of moeilijkheden die verder nog spelen. Denk bijvoorbeeld aan depressieve klachten, problemen met zelfbeeld en moeilijkheden in relaties.

NB: Mocht er sprake zijn van complex trauma of meervoudig trauma kunnen wij besluiten door te verwijzen naar meer trauma-gespecialiseerde instellingen.

Cognitieve gedragstherapie

Het uitgangspunt van CGT is dus dat gedachten van invloed zijn op gevoelens en het gedrag van een persoon, en omgekeerd. CGT is een verzamelnaam voor verschillende behandelvormen waarbij patiënten leren hoe ze beter kunnen omgaan met hun negatieve gedachten en gevoelens over zichzelf en hun omgeving, meer grip krijgen op hun gevoelsleven en indien van toepassing hun gedrag beter kunnen afstemmen op wat ze willen bereiken. Dit is gebaseerd op het uitgangspunt dat klachten en problemen, naast omgevingsinvloeden, in belangrijke mate kunnen worden verklaard uit en in stand worden gehouden door systematische disfunctionele gedachten. De invloed van deze gedachten komt onder andere tot uitdrukking in de wijze waarop men denkt, voelt en doet, en deze gedachten kunnen leiden tot psychische problemen en disfunctioneel gedrag.

Één van de uitgangspunten van CGT is dat de evaluatie en eventuele bijstelling van cognities tot reductie van klachten en tot preventie van terugval leidt. In de therapie ligt de nadruk dan ook op het beïnvloeden van deze gedachten voor zover dit een rol speelt in het ontstaan en voortbestaan van de klachten en problemen. Dit gebeurt aan de hand van gesprekken met een behandelaar en door opdrachten en gerichte oefeningen te doen zowel tijdens therapiesessies als tussen sessies in een voor de klachten relevante omgeving. Het is de bedoeling dat de patiënt door het actief aan de slag gaan met deze opdrachten en gerichte oefeningen gaandeweg eigen gedachten kan evalueren en zo nodig kan bijstellen, daarmee meer grip krijgt op het gevoelsleven en indien van toepassing ook ander gedrag uitprobeert. CGT is geïndiceerd wanneer de klachten zich beperken tot één domein van het leven en niet lijken voort te komen uit de persoonlijkheidsontwikkeling. Tevens is het van belang dat de cliënt er van houdt praktisch met zijn of haar klachten aan de slag te gaan.

Behandelaren